Op maandag 17 november 2025 doofde het licht in het hart van Deventer — niet door een defect, maar door design. De Gemeente Deventer zette bewust het licht uit bij het Stadhuis Deventer en de drie historische kentekens van de stad: de Lebuïnuskerk, de Bergkerk en De Waag. Het was geen technische storing. Het was een demonstratie. Een stil, verontrustend moment om te laten zien hoe kwetsbaar onze samenleving is — en hoe snel het kan omslaan. De actie, onderdeel van het landelijke Denk vooruit-campagne, vond plaats op een dag waarop Nederland als geheel symbolisch ‘uitviel’ om aandacht te vragen voor de risico’s van langdurige stroomuitvallen.
Het ‘wanneer’, niet het ‘of’
"Het is niet de vraag of, maar wanneer het gebeurt," zei Ronald König, burgemeester van Deventer, tijdens een persbijeenkomst op 13 november. Zijn woorden klonken niet als een dreiging, maar als een koude realiteit. König, sinds 2022 aan het hoofd van de Christen-Democratisch Appèl-gemeente, wees op de stille afhankelijkheid van onze samenleving: van de verwarming tot de ziekenhuisapparatuur, van de bankautomaten tot de waterpompen. Een paar uur zonder stroom? Ongemak. Een dag? Een chaos. Meerdere dagen? Een samenleving die stilvalt. En dat is geen sciencefiction meer — het is een scenario dat de Rijksoverheid sinds maart 2025 actief voorbereidt.
De Denk vooruit-campagne, met de officiële website denkvooruit.nl, wil burgers voorbereiden op 72 uur zonder stroom, drinkwater of internet. De actie in Deventer was geen isolatie, maar een spiegel: een stukje van de echte wereld die al eerder was getoond. Op 17 september 2025, slechts twee maanden eerder, viel de stroom uit in meer dan 5.000 huishoudens in de wijken Knutteldorp en Raambuurt. De oorzaak? Een onbekende technische storing. De duur? Twee uur. De reactie? Paniek bij oudere mensen, uitval van liftjes, geen toegang tot medische apparatuur. Geen doden, maar wel een schok.
Van symboliek naar daad
De gemeente wilde niet alleen waarschuwen — ze wilden bouwen. Daarom is de stroomuitvalactie niet los te zien van de grotere strategie van Deventer. Op 31 december 2025 moet de Gemeenteraad van Deventer een beslissing nemen over het Haveneiland-project: een urbanistisch experiment waarin woningen, energieopslag en waterbeheer op een klimaatbestendige manier worden herontworpen. Zonder stroom? Dan werkt het nog steeds — dankzij zonnepanelen, windturbines en lokale energieopslag.
En dan is er nog het busstationproject. Van 25 november tot 31 december 2025 worden alle oude bushaltes in Deventer vervangen door nieuwe modellen met sedumdaken. Dat klinkt als een groene trend, maar het is ook een veiligheidsmaatregel. Sedum houdt regenwater vast, koelt de stad en vermindert de druk op de riolering — een cruciale factor bij extreem weer. En als de stroom uitvalt? Dan werken de nieuwe haltes nog steeds: geen elektrische verlichting nodig, geen digitale informatieborden die falen. Slechts een rustige, groene schuilplaats. De laatste haltes worden geïnstalleerd tegen 28 februari 2026.
Wat ligt er nog meer op de planning?
De Groenbedrijf Deventer heeft in november 2025 een speeltuin op een lokaal onderwijslocatie vernieuwd met inheemse planten, natuurlijke materialen en zonnige schaduwplekken. Geen plastic, geen elektriciteit, geen afval — gewoon kinderen die spelen, in balans met de natuur. Een klein ding, misschien. Maar het is een teken: Deventer bouwt niet alleen aan infrastructuur, maar aan een andere cultuur van weerbaarheid.
De campagne heeft ook een emotionele lading. De bewuste stilte bij de Lebuïnuskerk, waar de klokken niet meer klinken, de Waag, waar de weegschaal niet meer werkt — het waren geen decoraties. Het waren herinneringen. Herinneringen aan wat we vergeten: dat techniek niet onverwoestbaar is. Dat de maatschappij niet automatisch blijft functioneren. Dat we, als we het niet voorbereiden, verloren zijn.
Wat komt er nu?
De volgende stap? Een landelijke enquête, gestart op 1 december 2025, waarbij burgers worden gevraagd hoe ze zich voorbereiden op een langdurige stroomuitval. Zijn er batterijen? Een handkraan? Een radio? Een plan voor de ouders? De gemeente wil de resultaten publiceren in maart 2026 — en daarmee de basis leggen voor een nationaal 'Weerbaarheidsplan 2030'.
De actie van 17 november was geen theatertje. Het was een waarschuwing, verpakt in licht en duisternis. En het werkte. Op social media, op de straat, in de koffiehuizen — iedereen sprak erover. Dat is de kracht van een goed geplande stilte.
Frequently Asked Questions
Waarom werden specifiek de Lebuïnuskerk, Bergkerk en De Waag gekozen?
Deze drie gebouwen zijn culturele en historische ankerpunten van Deventer, die iedereen herkent. Ze zijn ook fysiek prominent en zichtbaar vanuit de stadskern. Door hun verlichting uit te zetten, maakte de gemeente duidelijk dat zelfs de meest symbolische plekken kwetsbaar zijn — en dat een stroomuitval geen technisch probleem is, maar een maatschappelijke crisis. Ze vormen een visuele metafoor voor de kwetsbaarheid van de samenleving als geheel.
Hoe bereidt de gemeente zich voor op een langdurige stroomuitval?
De gemeente bouwt aan lokale energieopslag via het Haveneiland-project, verplaatst kritieke infrastructuur naar off-grid oplossingen, en zet opslagplaatsen op met reservevoorraad water, medicijnen en warmtebronnen. Bovendien trainen vrijwilligers en hulpdiensten regelmatig in noodsituaties zonder elektriciteit. De nieuwe bushaltes met sedumdaken zijn ook onderdeel van deze strategie: ze werken zelfstandig en zijn niet afhankelijk van het net.
Wat was de impact van de stroomuitval van september 2025?
Bijna 5.000 huishoudens in Knutteldorp en Raambuurt waren twee uur zonder stroom. Veel oudere mensen konden hun medische apparatuur niet gebruiken, kinderen konden niet naar school, en winkels moesten sluiten. Hoewel er geen doden vielen, ontstond er paniek en verlies van vertrouwen in de netwerken. Deze gebeurtenis was de katalysator voor de ‘Denk vooruit’-campagne — een herinnering dat de realiteit al was ingelopen.
Kan ik als burger meedoen aan de campagne?
Ja. De gemeente heeft een online checklist beschikbaar op www.deventer.nl/denkvooruit waar je kunt controleren of je voorbereid bent op 72 uur zonder stroom. Je kunt ook een ‘weerbaarheidsdag’ organiseren met je buurten: een simulatie waarbij je een dag zonder elektriciteit probeert te doorstaan. De eerste 100 deelnemers krijgen een gratis noodpakket met batterijlamp, waterfilter en handkraan.
Waarom is dit geen politieke actie van de CDA?
Hoewel burgemeester König van de CDA is, is de campagne een nationaal initiatief van de Rijksoverheid, ondersteund door alle politieke partijen. De gemeente Deventer voert het uit als een publieke veiligheidsmaatregel, niet als een politieke boodschap. De samenwerking met de provincie, waterbedrijven en hulpdiensten is breed en non-partizaan — het gaat om overleving, niet om stemmen.
Wat gebeurt er als er echt een grote stroomuitval komt?
De gemeente heeft een noodsituatieplan opgesteld dat in werking treedt bij een uitval van meer dan 12 uur. Dan worden de centrale opslagplaatsen geopend, de busdiensten opgepakt met dieselbussen, en vrijwilligers actief ingezet om kwetsbare bewoners te bezoeken. De nieuwe infrastructuur — van sedumhaltes tot lokale energiebronnen — is ontworpen om in die situatie te functioneren. De bedoeling is niet om alles te voorkomen, maar om te zorgen dat het niet uitdraait op chaos.
